Minęły 23 lata odkąd powołano w Polsce ostatni park narodowy. Ale obszarów, które zasługują na tę najwyższą formę ochrony wcale nie brakuje. Zapraszamy do wakacyjnego wyzwania: odkryj z nami Parki Narodowe Przyszłości, pomóż je wypromować i zdobądź metalową odznakę krajoznawczą.
W te wakacje odwiedź minimum dwa spośród aż 25 czekających na powołanie parków narodowych.
Zamieść w internecie (np. na swoich kanałach w dowolnym medium społecznościowym) relację z wycieczek wraz z informacjami o planowanym utworzeniu w tym miejscu parku narodowego.
Napisz do nas mail (kontakt@krajobraz.org) i wyślij link do swoich relacji z wycieczek. W temacie maila wpisz „Parki Narodowe Przyszłości”, a w treści podaj swój adres pocztowy.
I już! Odznakę przyznamy każdej osobie, która spełni te warunki. Będziemy je wysyłać we wrześniu. Cała akcja kończy się 22 września 2024 roku, wraz z końcem kalendarzowego lata.
Lista opracowana na podstawie raportu autorstwa Piotra Kluba wydanego przez Fundację Dziedzictwo Przyrodnicze „Propozycja uzupełnienia sieci polskich parków narodowych”
do pobrania tutaj
wojewodztwo podkarpackie
Góry i doliny Pogórza Przemyskiego porastają wciąż zachowane pozostałości dawnej Puszczy Karpackiej z olbrzymimi, pomnikowymi bukami i jodłami. Tutejsze lasy to także ostoja rzadkich gatunków roślin i zwierząt – można tu m.in. spotkać rysie i niedźwiedzie.
połoninki Arłamowskie, rezerwaty „Na Opalonym” i „Turnica”
wojewodztwo śląskie
Kraina wapiennych skał, jaskiń i gęstych lasów, a także ruin zamków i warowni. To jeden z rejonów w Polsce, gdzie świetnie widać ślady prehistorii – można tu znaleźć odciśnięte w skale amonity, czyli zwierząt, które żyły przed 200 milionami lat. Tutejsze jaskinie to także
Ostrężnik, rezerwat Parkowe, rezerwat Sokole Góry
wojewodztwo warmińsko-mazurskie
Wszyscy znają hasła “Mazury-cud natury”, “Kraina tysiąca jezior” czy “zielone płuca Polski”. Aż dziw bierze, że przy ogólnopolskiej zgodzie co do unikalności przyrody Mazur wciąż trzeba czekać na powołanie Parku Narodowego. Mazurski Park Narodowy chronić będzie południową część regionu wielkich jezior. Na terenie parku znajdą się duże obszary Puszczy Piskiej, kilkadziesiąt kilometrów biegu rzeki Krutyni oraz liczne jeziora (m.in. Nidzkie, Bełdany, Mokre, Łuknajno)
Jezioro Łuknajno - Rezerwat biosfery UNESCO, Niedźwiedzi Róg - punkt widokowy na Śniardwy, trzy rezerwaty chroniące dolinę Krutyni: Krutynia Górna, Krutynia Górna oraz Pierwos
wojewodztwo zachodniopomorskie
Tak zwane „Międzyodrze” to teren między dwoma nurtami rzeki Odry. Wielkie mokradło i labirynt dawnych kanałów pełen rzadkich gatunków ptaktów i roślin. Idealne miejsce do przyrodniczej turystyki wodnej. Po niemieckiej stronie już od dawna objęte ochroną parku narodowego, po polskiej - nadal nie, choć jest do tego coraz bliżej - już dwa z trzech tamtejszych samorządów opowiedziały się za jego powstaniem. Czekamy tylko na gminę Gryfino.
Taras widokowy w Widuchowej, przepompownia Gartz, Zatoń Dolna - „dolina miłości”
wojewodztwo zachodniopomorskie
Park położony u samych granic Szczecina. Nigdzie w Polsce nie znajdziecie tak dużego kompleksu leśnego położonego w sąsiedztwie miasta. Właśnie tutaj południowo-wschodnie dzielnice miasta przechodzą łagodnie w kompleks leśny zwany Puszczą Bukowską. Tereny te są siedliskiem unikalnej buczyny pomorskiej, a także charakteryzują się ciekawym ukształtowaniem terenu. Liczne jeziora polodowcowe, Wzgórza Bukowe, torowiska, lasy bukowe oraz łęgowe tworzą krainę, w której można przepaść na wiele dni. Dzięki oddziaływaniu morskiego klimatu i rzeźbie terenu w miejscu tym tworzy się tzw. “wyspa klimatyczna”. Dzięki temu powstają doskonałe warunki do rozwoju lubianych przez wszystkich naturalnych lasów liściastych.
Rezerwaty: Bukowe Zdroje, Trawiasta Buczyna, Źródliskowa Buczyna; Jeziora: Binowskie, Glinna Wielka i Glinna Wąska; Wzgórza Bukowskie.
wojewodztwo podlaskie
Jeden z największych parków narodowych obejmujących pozostałości dawnych puszcz litewskich. Rosną tu pomnikowe dęby, sosny, olchy i lipy. Wśród lasów wije się rzeka Supraśl i jej liczne dopływy. W Puszczy Knyszyńskiej żyją żubry, rysie, wilki oraz wiele rzadkich gatunków ptaków.
Połomin (najstarszy drzewostan, niemal 250-letnie dęby), rezerwaty: “Stara Dębina”, “Chomontowszczyzna”
wojewodztwo mazowieckie
Park na mapie ciągnie się środek kraju - między Sandomierzem a Płockiem, przez Warszawę – niczym kiszka wtłoczona między płaskie lub strome brzegi najpotężniejszej w kraju, a wciąż mało uregulowanej Wisły. Sama królowa polskich wód i jej niemal dzikie w środkowym odcinku nabrzeża to jedne z ostatnich takich w Europie. Wiosną to tereny zaludnione przez gniazdujące na złocistych wyspach i urwistych brzegach ptaki, jesienią to dla tych zwierząt droga wylotu z północnych części kontynentu. Można spotkać łosia lub – z kajaka – obserwować pływające w nurcie ryby; może kiedyś jeszcze spotkamy tu też jesiotra?
ujście Świdra i wyspy Świderskie, plaża Łomna, prawobrzeżna skarpa między Czerwińskiem a Płockiem.
województwo pomorskie
Mimo małego obszaru Parku jest w nim wszystko - lasy, jeziora, torfowiska. Lodowiec pozostawił po sobie zróżnicowane ukształtowanie terenu, tak charakterystyczne dla całych Kaszub - wąskie rynnowe jeziora otoczone zalesionymi wzgórzami. W okolicznych miejscowościach (Mirachowo, Sierakowice) można poznać tradycję mieszkańców tych terenów - Kaszubów.
Diabelski Kamień, Groty Mirachowskie, Szczelina Lechicka
wojewodztwo warmińsko-mazurskie
Park znajdujący się przy granicy z Obwodem Kaliningradzkim, przy czym na terenie Polski znajduje się nieco mniej niż połowa terenu Puszczy Rominckiej. Siedliska leśne są tu bardzo różnorodne, a niektórych rodzajów nie można spotkać w innych regionach Polski. Są tu olsy, łęgi, borealne świerczyny, i subborealne grądy. Występuje tu wiele gatunków roślin rzadkich i chronionych, charakterystycznych dla borealnych regionów, gdzie zimy są długie i mroźne. Główne miasto w okolicy to Gołdap. Niedaleko znajduje się wieś Żytkiejmy, gdzie w sierpniu odbywa się Święto Sękacza.
rezerwaty – Mechacz Wielki (torfowisko), Czarnówko, Boczki, Czerwona Struga, Dziki Kąt, Struga Żytkiejmska. Wzgórza – Wilcza Góra (205 m n.p.m.), Wójtowa Góra (267), Góra Lisia (252).
wojewodztwo dolnośląskie
Unikalny w skali europejskiej kompleks stawów rybnych położonych w Dolinie Baryczy. Tereny, który od XIII wieku podlegały przekształceniom na rzecz gospodarki rybackiej. Stawy, groble, lasy, łąki i bagna stanowią doskonałe miejsce bytowania licznych gatunków ptactwa wodnego i błotnego. Eksploatowanie stawów przez lata doprowadziło do wytworzenia wyjątkowego ekosystemu, w którym człowiek i przyroda nauczyli się współistnieć. Jest to również jedyny w Polsce park narodowy złożony z kilku oddzielonych od siebie kompleksów.
Milicz, Kompleks stawów Stawno (rezerwat przyrody), Olszyny Niezgodzkie (rezerwat przyrody)
wojewodztwo warmińsko-mazurskim
Kraina ukształtowana przez lodowiec, występują w niej jary i wąwozy – głębokie nawet na 60 m – wytworzone przez spływające z lodowca potoki. Porośnięta głównie przez lasy bukowe oraz rośliny charakterystyczne dla terenów podgórskich. Wysoczyznę Elbląską oddzielają od Zalewu Wiślanego fragmenty klifu martwego, to znaczy klifu, który nie podlega już abrazji ze względu na położenie poza zasięgiem fal. Wzniesienia w Parku sięgają 197 m n.p.m. (wysokości względne – 100 m). Najbliższe miasta sąsiadujące z Parkiem to Tolkmicko, Suchacz, i Frombork.
rezerwaty – Zatoka Elbląska, Kadyński Las, Buki Wysoczyzny Elbląskiej, Dolina Stradanki, Nowinka
wojewodztwo dolnośląskie
najwyższy we wschodnim paśmie Sudetów Śnieżnik, szczyt dominujący nad piękną swoimi krajobrazami i bogatą w historię Kotliną Kłodzką zdobyć można np. wychodząc z czarownego Międzygórza – kurortu z licznymi przykładami alpejskiej architektury uzdrowiskowej. Zresztą liczba arcyciekawych miejscowości w okolicy: Kłodzko, Bystrzyca Kłodzka, Lądek Zdrój, sanktuarium M.B. Śnieżnej itd. przyprawia o zawrót głowy! W Puszczy Śnieżnej Białki odnajdziemy natomiast pozostałości lasu pierwotnego, unikatowy relikt dawnej Puszczy Sudeckiej. Sam Śnieżnik to jedyna w okolicy góra o wszystkich piętrach roślinności, przychylna niewykwalifikowanym turystom, z wypłaszczonym (granicznym) szczytem i kilkoma pozostałościami niemieckiej i czeskiej infrastruktury turystycznej (ruiny wieży widokowej, zgliszcza schroniska po czeskiej stronie granicy). Warto: pieszo, na rowerze i na nartach biegowych.
hotele górskie i pensjonaty w Międzygórzu, sanktuarium M.B. Śnieżnej, ruiny wieży im. Wilhelma I, schronisko na Śnieżniku (działające, po polskiej stronie), granitowa figura słonia na Śnieżniku, Wodospad Wilczki, Rezerwat Puszczy Śnieżnej Białki.
wojewodztwo lubelskie
Słynny na całą Polskę ze swoich żółwi błotnych Sobiborski Park Narodowy, położony we wschodniej części Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego, oferuje niezwykłe atrakcje odwiedzającym. Cenne torfowiska - wizytówki jego podmokłych terenów - są domem dla rzadkich gatunków roślin oraz zwierząt, a jeziora zasiedlone są przez liczne raki, co świadczy o wysokiej czystości wód na jego całym terenie. A to wszystko dostępne dla wprawnego krajoznawcy przemierzającego wiele szlaków pieszych bądź rowerowych.
Rezerwaty: Małoziemce, rezerwat przyrody Żółwiowe Błota, Magazyn. Ścieżka przyrodnicza Stulno, szlaki im. Janusza Korczaka, Jana Karskiego. Muzeum i Miejsce Pamięci w Sobiborze z jego nowym budynkiem. Nieopodal Parku znajduje się Jezioro Białe (nie bez kozery nazywane Ibizą Wschodu) w Okunince gdzie warto popływać w jego samooczyczającej się wodzie.
wojewodztwo małopolskie
Unikatowy i jedyny w tej części Polski obszar torfowisk wysokich, obszar występowania charakterystycznej roślinności i zwierząt - obok roślinności torfowiskowej występuje sosna błotna i kosodrzewina. Torf wydobywano od XIX, a przemysłowo od połowy XX wieku, a zaniechano go dopiero w 1994 roku. Pozostaje jedno czynne stanowisko wydobycia Puścizna Wielka
Torfowiska Orawsko-Nowotarskie, Bór nad Czerwonem, Puścizna Wielka
wojewodztwo warmińsko-mazurskie
Położony w północno-wschodniej części kraju Park to oda do polskich, wielogatunkowych lasów liściastych: grądów. Na jego terenie w swojej naturalnej postaci znajdziemy dąb szypułkowy, grab, olchę czy klon. Atrakcją puszczy jest stado około stu dzikich żubrów, które wytrawny turysta będzie mógł dostrzec między krzakami, a ten mniej cierpliwy, spotkać w zagrodzie nieopodal Woliska.
Rezerwaty Lipowy Jar, Borki, Mazury. Jeziora polodowcowe: Łaźno, Szkwałk Wielki, Litygajno. Bagno Dzikowizna, Góra Lipowa.
wojewodztwo małopolskie
Między legendą a przygodą. Legenda o Królewnie Kindze i jej pierścieniu znana jest prawdopodobnie każdemu dziecku. W Wielickiej Kopalni soli sól wydobywano już ponad 700 lat temu. Cała kopalnia to aż 2391 komór i ponad 245 kilometrów chodników. Od 1978 roku Kopania figuruje na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Trasa Turystyczna to najlepszy ogląd na całą kopalnię, niesamowite doświadczenie zejścia na około 120 m pod ziemię i oglądania solnych rzeźb, grot, korytarzy i kaplic jak również podwodnych jezior, plus możliwość zwiedzenia dodatkowej ekspozycji Geologicznej w podziemiach. Jeśli ktoś chce spróbować pracy górniczej, od kilku lat dostępna jest również Trasa Górnicza. Dla dzieci przeznaczona jest trasa Solilandia. Oprócz tego w Wieliczce warto odwiedzić parki i Muzeum na Zamku Żupnym.
Kopalnia Soli Wieliczka: Szyb Daniłowicza, Szyb Regis, Trasa Turystyczna, Trasa Górnicza, Solilandia, Park Kingi, Tężnia Solankowa; Poza Kopalnią: Zamek Żupny (Muzeum), Rynek Górny, Park Adama Mickiewicza, Park “Stok Pod Baranem”.
wojewodztwo kujawsko-pomorskie
Między dwoma miastami wojewódzkimi-Toruniem i Bydgoszczą oraz Solcem Kujawskim, rozciąga się obszar boru-Puszczy Bydgoskiej. Na jej terenie niewiele jest osad ludzkich, największą z nich jest wieś Chrośna, przy której można zobaczyć ślady XVIII-wiecznej działalności Olędrów, którzy zmeliorowali pobliskie tereny. Puszcza to idealne miejsce na spacer między sosnami, po piaskowych wzgórzach sięgających nawet 100 metrów wysokości, które ukształtowane zostały przez lądolód. Można tu podziwiać charakterystyczne wydmy śródlądowe, czy spotkać takie rzadkie gatunki ptaków jak: bąk zwyczajny, bocian czarny, kania rdzawa, żuraw czy derkacz.
Wydmy Kotliny Toruńsko-Bydgoskiej, Źródliska Puszczy Bydgoskiej, Szwedzka Góra, użytek ekologiczny Biała Góra, Łąki Studzienieckie
wojewodztwo dolnośląskie
Na tle oczywistych i rozpoznawalnych Parków Przyszłości (jak Turnicki czy Mazurski) Jaworski PN może się zadziwiać niszowym rodowodem. Pomysł został rzucony przez miejscowego leśnika w latach 90. i spotkał się z życzliwym zainteresowaniem lokalnej władzy i administracji. Jaworski PN znajdzie się na Pogórzu Kaczawskim, będącym częścią Przedgórza Sudeckiego w województwie dolnośląskim. Obszar ten charakteryzuje się unikatową historią geologiczną i rzeźbą terenu. Wyróżniają go mało zmienione lasy, najbogatsze w Polsce stanowisko jarzębu brekinii Sorbus torminalis, występowanie cisa pospolitego Taxus baccata oraz występowanie 1/5 flory występujących w naszym kraju storczyków.
rezerwat Wąwóz Myśliborski koło Jawora, Małe Organy Myśliborskie – bazaltowy czop wulkanu,
wojewodztwo opolskie
Byłby to jedyny park narodowy nie tylko na Opolszczyźnie, ale na całej Nizinie Śląskiej. Park Narodowy Puszczy Śląskiej objąłby zachodnią część Stobrawskiego Parku Krajobrazowego i część południową obszaru chronionego krajobrazu Lasy Stobrawsko-Turawskie. To nie tylko gęste i dziki lasy ale także unikatowe łąki pełne rzadkich gatunków motyli - prawdziwy raj dla entomologów-amatorów!
Łąki w okolicach Karłowic nad Stobrawą, lasy Barucickie, rezerwat Leśna Woda
wojewodztwo łôdzkie
Puszcza Pilicka tak naprawdę nie jest jest zwartą puszczą, tylko rozproszonymi na niewielkim terenie kompleksami leśnymi wokół Pilicy, która na tym fragmencie zachowała dość naturalny, nieuregulowany charakter. Dzięki temu bujnym lasom towarzyszą meandry, zakola, mielizny i starorzecza. Pilicki jest drugim - obok Kampinoskiego - Parkiem, na terenie bardzo rozległej podprowincji Nizin Środkowopolskich. Z Kampinoskim PN łączy go zresztą więcej - w bezpośrednim sąsiedztwie, w Książu koło Smardzewic, znajduje się enklawa KPN, na terenie której hodowane są żubry.
przełom Pilicy w pobliżu Inowłodza, rezerwat Spała, rezerwat Gać Spalska
wojewodztwo dolnośląskie i lubuskie
Leży na obszarze województwa dolnośląskiego i lubuskiego. Obejmuje jeden z największych kompleksów leśnych w Polsce! W jego rejonie znajduje się sześć rezerwatów przyrody (Nad Młyńską Strugą, Zacisze, Żurawie Bagno, Przygiełkowe Moczary, Wrzosiec koło Piasecznej i Brzeźnik), a także liczne obszary siedliskowe Natura 2000 i użytki ekologiczne. Wielkim atutem krajobrazu jest jego zróżnicowanie za sprawą meandrujących dolin rzecznych (Dolina Dolnej Kwisy czy Dolina Nysy Łużyckiej) śródleśnych stawów, starorzeczy, niewielkich pustyń, wydm i wzniesień, a także torfowisk. Rejon obfituje w grzyby, można też natknąć się w nim na wiele drapieżnych gatunków płatków, w tym jastrzębia i bielika.
Geopark „Łuk Mużakowa”, Park Mużakowski, Pustynia Kozłowska, najwyższe wzniesienie - Czartowska Góra (247 m n.p.m.)
wojewodztwo lubelskie i podkarpackie
Lasy Janowskie, będące fragmentem Puszczy Solskiej, są jednym z największych zwartych kompleksów leśnych w Polsce. Wśród mało dostępnych lasów znaleźć można starodrzewia i fragmenty lasów o charakterze puszczańskim. Pod względem różnorodności borów będzie to najcenniejszy park narodowy w kraju, a jeśli chodzi o różnorodność torfowisk, ustępować będzie tylko Poleskiemu Parkowi Narodowemu. Ważna ostoja ptaków, między innymi głuszca, lelka, bączka i bociana czarnego.
Rezerwat przyrody Imielty Ług, hodowla koników biłgorajskich w Szklarni, Trakt Janowski (uwaga na quady!)
wojewodztwo lubelskie
Podmokłe lasy i nietypowe torfowiska węglanowe to jedna z najważniejszych ostoi zagrożonego wyginięciem gatunku ptaka - wodniczki. Można tu też spotkać żółwie błotne. Dodatkową atrakcją są rozległe, często podmokłe lasy.
rezerwat Bagno Serebryskie, lasy w okolicach Żalina, rezerwat przyrody Bachus
wojewodztwo dolnośląskie
Dotknięta katastrofą rzeka Odra wymaga pilnej ochrony. Jednym z najcenniejszych jej obszarów są tak zwane “Łęgi Odrzańskie” położone w środkowej części jej biegu. To dzikie podmokłe lasy porastające jej brzegi, które Niemcy świadomie uchronili, gdy prowadzili prace regulacyjne na rzece. Olbrzymie drzewa porastające brzegi Odry to między innymi siedlisko dla zimujących tu bardzo licznie bielików, a wczesną jesienią w łęgach można posłuchać rykowiska jeleni.
Naroczycki Łęg, Lubiąż z pocysterskim kompleksem klasztornym, rezerwat Skarpa Storczyków
Nazywamy się Towarzystwo Krajoznawcze „Krajobraz”. Ożywiamy na nowo ideę krajoznawstwa. Lubimy wychodzić na dwór. Organizujemy mikrowyprawy. Zwiedzamy Polskę nieodległą na nogach, rowerach i w kajakach. Od 2016 roku tworzymy krajoznawcze przewodniki, strony internetowe, szlaki wycieczkowe, wystawy, mapy czy rekonstrukcje historyczne. Organizujemy wycieczki i wyprawy.
Projekt finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG i Funduszy Norweskich w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny.